Op zoek naar de oorsprong van de Italiaanse wijn Falerno del Massico (Campanië) word ik met mijn neus op de rauwe werkelijkheid gedrukt. Laat ik beginnen met het goede nieuws: Falerno del Massico Bianco Agnese 2015 van het wijnhuis Vitis Aurunca is een verrukkelijke wijn.
Het slechte nieuws begint bij een artikel in een lokale krant in 2010 over illegaal gebouwde vakantiehuizen bij Baia Domizia, de belangrijkste badplaats van de provincie Caserta ten noorden van Napels.
Het betreft een stuk kust aan de Middellandse Zee tussen Baia Domizia en de rivier Gagliano vier kilometer noordelijker op de grens met de provincie Lazio.
De lokale krant noemt het een ‘vakantie-favela’ (ghetto) en schat het aantal illegale bouwsels op 4.000, variërend van hutten en barakken tot luxe villa’s met zwembad in de tuin.
Vitis Aurunca heeft hier niets mee te maken. De enige connectie is dat de wijngaarden van het wijnbedrijf er niet ver vandaan liggen.
Zo’n strook belastingvrije amateur-luxe langs de kust, daar kunnen we misschien nog wel om lachen. Ware het niet dat de eigenhandig georganiseerde afvoer op de afwateringskanalen, die rechtstreeks uitmonden in die heerlijk azuurblauwe zee, in de buurt waarvan de eigenaren van de illegale vakantieverblijven zo graag vertoeven, het eigen nest bevuilt – en ook die van de toeristen.
Ik krijg uit de berichten overigens niet de indruk dat er inmiddels is opgetreden tegen de illegale bouw. Er zijn in die tijd elf vage bouwsels verwijderd, de rest staat er vermoedelijk gewoon nog, zeker die met de zwembaden.
Dit deel van Campanië is bepaald niet vrij van de invloed van de Napolitaanse maffia. In 2015 is er om onduidelijke redenen nog een fabriek voor schoonmaakmiddelen in het stadje Cellole in de brand gestoken.
Ik lees over dit staaltje wetteloosheid en overheidsfalen met naast het toetsenbord een glas wijn van Vitis Aurunca, dat zijn hoofdkantoor heeft in Cellole, waar je vanaf de ‘vakantiekrottenwijk’ in een kwartier naartoe kunt lopen. Het is een witte wijn van de lokale druif falanghina. Hij heet Falerno del Massico Bianco Agnese en is erg lekker.
Er gebeuren hier namelijk ook vrolijke zaken. Vitis Aurunca is in een regio waar de maffia het nieuws bepaalt een optimistisch agrarisch project van een groep landbouwkundigen en (wijn)boeren. In een landelijk gebied rondom Cellole, dat wordt omsloten door de rivier Garigliano in het noorden, de vulkaan Roccamonfina aan de oostkant, de Monte Massico in het zuiden en westelijk de Tyrreense zee, is in 2007 begonnen met de aanleg van wijngaarden en fruit- en citrusplantages.
Laten we hopen dat de echte Camorra-narigheid zich alleen afspeelt aan de andere kant van de Monte Massico. In die contreien is de situatie namelijk ernstig mis. Dat is al vele jaren zo en er lijkt nooit een eind aan te komen. Gerotzooi met (chemisch) afval is de zorgelijkste bezigheid van de maffia hier. En menig legaal (chemisch) bedrijf in Italië maakt dankbaar gebruik van deze ‘service’. Al in 1997 getuigde de voormalige maffiabaas Carmine Schiavone hoe de Camorra 800.000 ton afval rond de maffiavesting Casal di Principe had gedumpt.
Dankzij dit fijne glas wijn naast mijn toetsenbord realiseer ik me nu pas goed hoe destructief en smerig de illegale vuilstort en vuilverbrandingen zijn. Vrachtwagenladingen (chemisch) afval worden al meer dan 20 jaar in de wijde omtrek van de steden Napels en Caserta illegaal gestort, begraven of verbrand. In 2004 was het even wereldnieuws toen bleek dat de Italiaanse buffelmozzarella die hier wordt geproduceerd, was besmet met dioxine die vrijkomt bij de afvalverbrandingen. Die giftige stof slaat neer op de vegetatie, die door de buffels en andere dieren wordt gegeten.
Toen al (2004) publiceerde een arts in de stad Nola een onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet, waarin hij vaststelt dat de inwoners in de regio vaker kanker hebben, vooral tumoren in de lever, prostaat en blaas.
Twaalf jaar later staan de zaken er niet beter voor. Volgens een onderzoek in opdracht van het Italiaanse parlement begin dit jaar (2016) hebben Napolitanen vaker kanker en een lagere levensverwachting door de jarenlange lozing van giftig afval. Het Italiaanse Instituut voor de Volksgezondheid (ISS) schrijft in het rapport over het grote aantal zuigelingen in de provincies Napels en Caserta dat in het ziekenhuis belandt met gevaarlijke tumoren, vooral hersentumoren.
Het is moeilijk om vanuit je luie stoel achter de computer te achterhalen waar de afvallozingen precies plaatsvinden. Het schijnt vooral te gebeuren in de buurt van de stad Caserta en ten noordoosten van Napels, rondom de plaatsen Acerra, Marigliano en Nola. Het gebeurt waarschijnlijk niet in de buurt van de vulkanische grond waar het fruit groeit van de wijn die mij nu troost biedt.
Ik gok dat-ie veilig is zolang je er geen buffelmozzarella bij serveert.
Subtiel of elegant zou ik Agnese niet willen noemen. Het is een volle, aromatische wijn, met veel van alles, maar in aangename verhouding en zeker niet zwaar of log.
Geurend naar stevig kruidige witte bloemen, smakend naar zoete abrikoos, perzik, citrusfruit en anijs. Rijk en vettig in de mond, met een frisse, bijtend pittige limoenbittere en mineralige ondertoon, die de wijn een nadrukkelijke aanwezigheid in de mond verleent, met spanning, warmbloedige charme en uitdagende gelaagdheid.
De wijnen van Vitis Aurunca waren bij het schrijven van dit artikel (2016) in Nederland verkrijgbaar. Of dit nu (2021) het geval is, is mij niet bekend.