De Franse oenoloog, landbouwingenieur en fotograaf Joël Rochard is een autoriteit op het gebied van klimaat en milieu. We spraken met hem over de gevolgen van de klimaatverandering voor de Frans wijnbouw.
Wat zijn de belangrijkste gevolgen van de klimaatverandering?
Eerder oogsten, een lagere zuurgraad van de druiven, hogere alcoholpercentages en extreme weersomstandigheden zoals stormen en overstromingen zijn voor de wijnbouwers de meest directe effecten van de klimaatverandering.
In de warmste, mediterrane streken begint de waterstress bij de druivenplant een serieus probleem te worden. Irrigeren kan helpen, maar dat roept vragen op over de beschikbaarheid van water en het stijgen van de prijs van water in de toekomst.
Zijn er ook gevolgen waar we ons niet zo bewust van zijn?
Dit jaar was er in veel Europese wijnregio’s schade door vorst in het voorjaar. Toch zal het gemiddeld in een jaar minder vaak gaan vriezen. De minder koude winters zullen ervoor zorgen dat de druivenplanten eerder ontspruiten. Dat heeft veel invloed op de groeicyclus.
Voor de wijnproducenten zijn de typiciteit en de kwaliteit van de wijn natuurlijk het belangrijkste, maar de vegetatie in het landschap verandert ook. Dat beïnvloedt het ecosysteem. Het verstoort het bestaande natuurlijke evenwicht en mogelijk verschijnen er andere plantenziektes en nieuwe soorten ongedierte.
Kunt u iets vertellen over uw fotoboek ‘Vignes et terroirs – Splendeur des paysages du monde’? Is het wetenschap? Kunst? Een bewustwordingsproject?
Het doel van het boek is de verscheidenheid van de schoonheid van wijnbouwlandschappen te portretteren. Daarmee wil ik de diversiteit van de terroirs in de wereld onder de aandacht brengen. Ik hoop zo de kwetsbaarheid ervan te onderstrepen, en daarmee ook de uitdagingen voor de wijnbouw van morgen in relatie tot de klimaatveranderingen en de biodiversiteit.
Wat kunnen wijnproducenten doen om de klimaatveranderingen onder controle te houden?
Er zijn diverse maatregelen genomen in de belangrijkste Franse wijnregio’s tegen het broeikaseffect door de CO2-uitstoot. Het verlagen van het gewicht van wijnflessen krijgt bijvoorbeeld veel navolging. Ikzelf houd me bezig met het ecologische ontwerp van wijnkelders, waarmee met diverse technieken het gebruik wordt beperkt van zowel water als fossiele brandstoffen.
Is er een wijntoekomst denkbaar met drastische technische oplossingen zoals druiventeelt in temperatuurgecontroleerde kassen?
Dat kan wel. Ik heb kassen met tafeldruiven bezocht in de tropische gebieden van Brazilië. Maar het is duidelijk dat daarmee het idee van terroir voor de wijn zijn betekenis zal verliezen.
Bent u optimistisch over de toekomst van Frankrijk als wijnland?
Het is aannemelijk dat bepaalde, meest zuidelijke regio’s veel problemen zullen krijgen om de uitdagingen van de klimaatverandering het hoofd te bieden. Op het moment is de klimaatverandering nog een kans voor de noordelijker gelegen wijngebieden, waar de druiven nu beter rijpen dan in de jaren zeventig.
Ik denk dat als de opwarming beperkt kan blijven tot 2 à 3°C, dat we dan kunnen spreken van een hanteerbare evolutie. Echter bij een stijging van 5 tot 6°C aan het eind van deze eeuw zal er sprake zijn van een revolutie in de wijnbouwpraktijk. Maar waarschijnlijk zal de wijnstok dan een marginaal probleem zijn in vergelijking met de sociale en maatschappelijke gevolgen die de klimaatveranderingen in de wereld kunnen gaan opleveren.
– Over Joël Rochard –
Joël Rochard houdt zich bezig met milieuproblematiek, duurzaamheid, biodiversiteit en klimaatveranderingen. Hij werkt onder andere voor l’Institut National de la Vigne et du Vin, is betrokken bij het The International Organisation of Vine and Wine (OIV) en heeft diverse wetenschappelijke boeken op zijn naam staan.
Zijn nieuwste boek is onlangs verschenen, getiteld ‘Vignes et terroirs – Splendeur des paysages du monde’. Rochard noemt dit fotoboek ‘een visie op de cultuur, het erfgoed en de ecologie van wijnbouwlandschappen’ (une vision culturelle, patrimoniale et écologique des terroirs viticoles).
Tijdens de proeverij Tastin’ France 2018 op dinsdag 23 januari 2018 in Hotel Casa in Amsterdam verzorgde hij een presentatie over klimaatverandering en wijnbouw.