Als er een wijnspecialist is die bezeten is van terroir, dan is het Lars Daniëls MV wel. Tijdens de 8e Italiaanse Wijnvakdag in Amsterdam (8 mei 2017) verzorgde hij een seminar over Italiaans terroir. Zes vragen aan een bevlogen wijnkenner.
1
Wat heb je met terroir? Waarom fascineert het je zo?
Terroir maakt wijn zo oneindig divers en zoveel meer dan een drankje; het maakt wijn uniek. Soms is de invloed van terroir zeer duidelijk, vaak heel genuanceerd. Ik vind het enorm boeiend wijnen te ontleden, te proberen erachter te komen waar aroma’s en smaken vandaan komen. Bij goede, eerlijke wijnen kom je dan vanzelf bij terroir uit.
2
Het is (volgens mij) geen toeval dat de zogenoemde edele druivenrassen meer gevoelig zijn voor terroir-verschillen. Is dat te verklaren?
Dat is een boeiende stelling. Ik neig er ook naar dat te denken, maar de verklaring is lastig. Zoals Kees van Leeuwen (docent aan de universiteit van Bordeaux en oenoloog bij Château Cheval Blanc, HS) altijd aangeeft, de eerste voorwaarde voor terroir-expressie is de juiste afstemming van druif op klimaat. De grootste terroirwijnen komen van variëteiten die ergens al heel lang staan aangeplant en al tijden bijzondere wijn geven. Denk aan pinot noir in Bourgogne, riesling in Duitsland en nebbiolo in Piëmont. Het kost niet alleen tijd voor een variëteit om ergens goed te aarden, ook gaat er veel tijd overheen voordat de wijnen als terroirwijnen worden beschouwd.
3
Hoe komt het dat de bodemsoort voor wijndruiven zo’n verschil kan maken?
Bijzonder aan wijn is dat het een product van vergisting is, dat meestal totaal niet smaakt naar zijn uitgangsproduct, zijnde verse druiven. Maar in die druiven zit wel het geheim van terroir-expressie opgeslagen. Bodem geeft genuanceerdere verschillen dan klimaat, bijvoorbeeld wat betreft aroma, zuren en tannine. Maar ze zijn er wel degelijk. Kijk maar naar verschillen binnen Barolo, die deels op verschillen in bodemsoort zijn terug te voeren. Toch is bodemexpressie lastig eenduidig te maken, omdat de overige parameters meestal ook verschillen.
4
Is terroir in Europa van groter belang voor de wijn dan in de Nieuwe Wereld?
Terroir is in Europa meer gedefinieerd, met wijngaardclassificaties als gevolg bijvoorbeeld. Maar ook buiten Europa is terroir van steeds groter belang, zeker voor kwaliteitswijnen. Sterker nog, ik heb in de zogenaamde Nieuwe Wijnwereld meer over terroir geleerd dan in ‘klassiek’ Europa. Veel van wat je in de klassieke Europese wijnlanden hoort, is gebaseerd op aannames, is traditioneel. Landen als Zuid-Afrika, Chili en Nieuw-Zeeland zijn vanaf nul gestart en ontdekken terroir volop. En ze zijn heel open en hun approach is meer wetenschappelijk.
5
Wat zijn de meest bijzondere terroirs in Italië en waarom?
Die van Barolo en Barbaresco, en die van Etna. In beide gevallen werkt men met een autochtoon druivenras, dat elders niet of nauwelijks succesvol is. In Barolo en Barbaresco ervaar je terroir alom: de verschillen van ligging, expositie, hoogte en bodem zijn soms enorm. Etna & nerello mascalese is een van ’s werelds beste ‘symbioses’ van druif en natuurlijke habitat; hoe verklaar je anders dat zo’n warm gebied met zwarte lavabodems zo genuanceerde wijnen kan geven, met vaak niet meer dan 14% alcohol en pinot noir-achtige elegantie?
6
Kun je een tipje van de sluier oplichten over wat toehoorders zal verrassen tijdens je presentatie op de Italiaanse Wijnvakdag?
Ik ga niet alleen aandacht geven aan terroir, maar ook aan ampelografie, dus aan de biologisch-historische kennis over wijndruiven. Om te laten zien dat het geen toeval is dat bepaalde lokale druivenrassen zulke goede, unieke wijnen geven in Italië.
De 8e Italiaanse Wijnvakdag werd gehouden op maandag 8 mei 2017 in de Kookfabriek in Amsterdam.