Een nieuw wijnboek. Auteur Cees van Casteren begint met de bekentenis dat hij tijdens zijn studie tot Master of Wine worstelde met zijn proefnotities. “Proeven is één ding”, schrijft hij, “maar hoe vind je de juiste woorden om te benoemen wat je proeft?” In ‘Proeven als een Pro’ deelt hij zijn methode die hem hielp zijn proefvaardigheid beter onder woorden te brengen.
Het persoonlijke element geeft het boek een zekere meerwaarde. Ik denk dat iedereen die wel eens een wijncursus heeft gevolgd, in de wijnhandel of gastronomie werkt, of op een andere manier te maken krijgt met smaak en kwaliteit, dit wel herkent. Je weet op den duur wel wat je ervan vindt, maar hoe verwoord je het waardoor andere mensen er iets aan kunnen hebben?
Proeven als een Pro (voluit: Iedereen kan Proeven als een Pro) bestaat uit vijf delen, waarvan Deel 4 het grootste aandeel heeft in dit nieuwe, kloeke wijnboek. Op 190 pagina’s (bijna tweederde van het totaal) worden de smaken en kenmerken van zo’n 170 wijnsoorten, druivenrassen en de verschillende plaatselijke expressies van die druivenrassen beschreven.
Hiermee kan mijn 20 jaar oude, stukgelezen en gedateerde gids ‘Druiven & Wijnen – een uitgebreid overzicht van soorten & smaken’ van Oz Clarke en Margaret Rand (Grapes & Wines: A Comprehensive Guide to Varieties and Flavours – the key to enjoying modern wine) verhuizen naar de reserveplank. Proeven als een Pro is in de eerste plaats een studieboek, dankzij Deel 4 kun je het ook beschouwen als een naslagwerk.
Van Casteren maakt voor zijn methode gebruik van twee groepen van kenmerken, KARAAT en CACHET genoemd. De eerste betreft min of meer objectieve zintuigelijke waarnemingen, de tweede subjectievere oordelen.
KARAAT
Kleur
Aroma’s
Restsuiker
Aciditeit
Alcohol
Tannine
CACHET
Concentratie
Afdronk (lengte)
Complexiteit
Heb ik een klik met deze wijn?
Evenwicht (balans)
Typiciteit
In ken twee andere lijstjes van kenmerken die de kwaliteit zouden bepalen.
EPICOLLE
Equilibrium (balans)
Persistance (lengte)
Intensity
Concentration
Complexity
Oak
Longevity (bewaarpotentieel)
Emotion
BLIC
Balance
Length
Intensity
Complexity
Het interessante van KARAAT en CACHET is dat Van Casteren daarmee een poging doet om het objectieve en het subjectieve van elkaar te scheiden. Wat daarbij goed helpt, is dat hij de effecten van bodem en klimaat, neerslag (kortom terroir) en ook productiemethoden en -technieken koppelt aan de concrete KARAAT-items zoals kleur, alcohol, intensiteit, aroma’s, zuren en tannine. KARAAT is in principe meetbaar, CACHET heeft oncontroleerbare subjectieve elementen.
Veelzeggend genoeg krijgt CACHET maar 5 pagina’s… Het subjectieve laat zich kennelijk moeilijker vangen in een lesboek. Doorslaggevend is ‘Heb ik een klik’ van CACHET, vergelijkbaar met de Emotion van EPICOLLE. Van Casteren noemt dit ‘puur persoonlijke invulling van kwaliteit’. Ik vind het wel verhelderend, toch heb ik er ook bedenkingen bij – zie Epiloog.
Terzijde. Merkwaardig vind ik het advies om Riedel-glazen te gebruiken. Ik ben zelf al jaren happy met Schott Zwiesel Taste (bedoeld voor rode wijn) waarin ik alle wijnen proef en drink, dus ook wit, rosé, zelfs sherry enzovoort. Prima glazen en heel betaalbaar. En er zijn nog veel meer mooie merken.
Ik heb mijn twijfels over het nut van bijvoorbeeld het proeven van Bourgogne in het speciale pinotnoirglas van Riedel. Uit ervaring weet ik dat het enorm verschil maakt in het voordeel van de wijn. Maar mensen die niet in het bezit zijn van een Riedel-pinotnoirglas (zeg maar: iedereen), wat hebben die dan aan mijn notities?
• Hier is Het Riedel-bewijs: in calix veritas
• Iedereen kan Proeven als een Pro | Cees van Casteren | ISBN: 9789083097602 | Tree Books | € 29,95
Epiloog
Over subjectieve smaak en objectieve kwaliteit.
Voor mij is Tolstoj de beste Russische schrijver, ook al ben ik geen literatuurcriticus en ken ik slechts een handjevol van zijn concurrenten, onder wie Tsjechov, Boelgakov en Dostojevski. Drie concurrenten met een imponerend oeuvre. En toch: na één verhaal van Tolstoj was ik overtuigd van zijn superioriteit.
Tolstoj lees je niet, je voelt hem, hij kruipt onder je huid. Tolstoj keert zijn hart en ziel binnenstebuiten en maakt je daar getuige van, zonder het woord ‘ik’ te gebruiken. Hij is al zijn personages, hij is de held en de moordenaar. Hij is God en de Duivel. Hij verzint niets, alles is vormgeving van zijn eigen worsteling. En omdat het zo authentiek is, pakken de verhalen je bij het hart.
De vergelijking met wijn mag vergezocht zijn, de indruk die Tolstoj op mij maakt is meer dan een puur persoonlijk oordeel. Tolstoj is de E van Emotie en de H van Heb Ik Een Klik. De afdronk van Tolstoj duurt een leven lang. Voor héél veel lezers. Type de zoekterm ‘best russian writer’ en je vindt dit: 112 Russian writers ranging from great, to absolutely freaking great. Tolstoj staat in de top 10 Absolutely Freaking Great op nr. 2. En terecht. Wie dat niet proeft, die kan niet lezen.