Het allitereert lekker en smaakt nog beter. Het enige wat je ertegenin kunt brengen is dat de allerlekkerste niet naar sauvignon smaken.
Dat de verrassendste sauvignons uit Steiermark zo níet naar sauvignon smaken, vonden veel collega-juryleden tijdens het laatste Concours Mondial du Sauvignon (2018) in de stad Graz in Oostenrijk eigenlijk helemaal niet erg. Veelgehoorde opmerking in de wandelgangen was namelijk ‘ik houd eerlijk gezegd niet zo van sauvignon blanc’.
Uiteraard weten deze wijnprofessionals dat er topwijnen bestaan van sauvignon blanc. Wat ze tegenstaat is sauvignon als formule, als een concept. Sauvignon als herkenbaar massaproduct, als een internationale productcategorie. Hoe meer ze voldoen aan de verwachting van de consument, hoe beter ze worden verkocht.
Het zou evenwel uitzonderlijk zijn als niet op een bepaald moment de verveling toeslaat. De wijnkenners zijn altijd de eersten die zich ervan afkeren, daarna krijgt ook het publiek er tabak van.
Ik heb al diverse mopperverhalen gelezen in de internationale wijnpers over sauvignon, met name over de Nieuw-Zeelandse wijn van deze druif, die sinds een jaar of 15 model staat voor het internationale smaakprofiel.
Het roept herinneringen op aan een fase die chardonnay net achter de rug heeft. Ik doel op de ABC-periode. ‘Wat kan ik voor u inschenken?’ ‘Anything But Chardonnay!’ Inmiddels heeft (een deel van de) chardonnay zich bevrijd van het (boterige, ronde) smaakdictaat van destijds. Chardonnay kan op alle prijsniveaus en van diverse herkomst weer gevarieerd en spannend zijn, de wijn laat weer zien waar hij vandaan komt.
Misschien is er een ‘Sauf Sauvignon’-fase nodig om sauvignon blanc te verlossen van de dwingende marktwerking.
Het is geen kwestie van kwaliteit. Die wordt alleen maar beter. Het venijn zit hem in het uitgesproken, bijna opdringerige en eenvormige smaakprofiel. Die overschaduwt de nuances en verdringt daarmee de eigen, individuele persoonlijkheid van de wijn. Zo verliest de wijn zijn ziel en zijn sense of place.
Een citaat uit het infopakket over Steiermark van Austrian Wine, dat we bij het concours kregen, is in dit verband interessant. Reinhold Holler, docent op de Weinbauschule Silberberg in Steiermark, zegt: “Aroma’s van sauvignon kunnen heel makkelijk worden beïnvloed in de wijngaard en in de wijnkelder. Aroma’s als van kruisbessen en passievrucht zijn echter gevoelig voor oxidatie. Aan de andere kant: we kunnen ons ook afvragen of sauvignon deze fruitigheid wel nodig heeft.”
Goede vraag. Heeft sauvignon die opdringerige groene fruitaroma’s eigenlijk wel nodig?
We kregen de sauvignonwijnen uit Steiermark die het niet van gefabriceerde fruitaroma’s moeten hebben te proeven. De workshop met ‘crus’ uit Südsteiermark en Vulkanland met onder anderen journalist/wijnconsultant Willi Balanjuk, kok/sommelier Gerhard Retter en Master of Wine Andreas Wickhoff op de avond voorafgaand aan het Concours Mondial du Sauvignon in Graz was overweldigend.
Het panel maakte bij de selectie wijnen onderscheid tussen ‘klassieke sauvignon’ en ’terroir-sauvignon’. Vooral deze laatste single vineyard-wijnen pakten ons bij het hart.
Deze ‘cru’s’ hebben zo goed als niets gemeen met de internationale stijl. Blind geproefd zou je de druif niet eens herkennen. Ze zijn zeer aromatisch, exotisch, intens en spannend, met veel smaak en veel structuur. Enkele proefnotities om een indruk te geven: Elzas-achtig, ziltig, umami, noten, pittig-kruidig, exotische bloemen, krachtig mondgevoel, extractrijk, compact, kruidig zuur, honing, ‘raar, maar goed’, ‘heel mooi en bijzonder’ en ‘verdomd, toch iets sauvignon-achtigs!’
Overigens is deze stijl sauvignon niet zonder slag of stoot ‘uitgevonden’. Steiermark heeft de afgelopen jaren veel geëxperimenteerd. Zo is het gebruik van nieuwe barriques uit de gratie geraakt. Tegenwoordig rijpt de wijn op grote houten vaten (300-600 liter). De nieuwe generatie wijnmakers heeft tevens veel kennis en ervaring opgedaan in het buitenland. Ook de genoemde wijnbouwschool heeft een grote rol gespeeld in het huidige succes van de Steiermarkse sauvignon.
We proefden wijngaardwijnen uit 2015, 2013 en 2011. De toppers waren van Erwin Sabathi, Erich & Walter Polz, Frauwaller, Potzinger, Neumeister, Gross (2015 was erg reductief om niet zeggen ‘nog niet lekker’, maar dat komt goed verzekerden de experts ons en wij geloofden ze), Muster-Gamlitz, Sattlerhof en Tement.
Een bezoek aan Lackner-Tinnacher in Gamlitz was eveneens zeer de moeite waard. Hoogte circa 400 meter, bodem leisteen. Katharina Tinnacher (1985) heeft de leiding sinds een jaar of 10. Na enkele jaren experimenteren (onder andere met fermenteren op barriques) heeft ze haar vorm gevonden, waarbij ‘het uitdrukken van het unieke terroir’ centraal staat. Opbrengstbeperking is belangrijk, vertelt ze. Met een maximum oogst van 5.000 kilo per hectare is de smaakintensiteit en structuur naar haar ervaring het beste.
Ze kiest voor lange maceratie; in een warm oogstjaar 12 uur, in koudere jaargangen zo’n 24 uur. En langzame, spontane fermentatie, die wel 3 tot 4 maanden kan duren. Niet te koud. Mag 20 graden of meer zijn, want “terroir is belangrijker dan fruit.”
Drie wijngaardwijnen staan bij Lackner-Tinnacher centraal: Ried Steinbach, Ried Flamberg en Ried Welles. De wijnen van de laatste hebben de langste levensverwachting en de meeste prestige, maar mede gezien de prijs-kwaliteit komen de beste wijnen wat mij betreft van Steinbach (in Gamlitz, schiefer/leisteen) en Flamberg (nieuw bezit sinds 2008 in de Sausal-vallei, muschelkalk/kalksteen van fossiele oorsprong).
Ga fietsen met je brandnetels en kruisbessen! 😉
Steiermark kort
(Bron: Falstaff 2017/2018)
Totaal 4.633 hectare (ongeveer 10% van Oostenrijk, dat ca. 46.500 ha wijngaarden telt)
Witte druivenrassen:
752 ha welschriesling
682 ha sauvignon
576 ha weissburgunder
328 ha muskateller
321 ha chardonnay (morillon)
Rode variëteiten:
457 ha blauer wildbacher (o.a. voor de schilcher rosé)
350 ha zweigelt
Südsteiermark 2.563 ha
Bij de grens met Slovenië. Bodemsoorten ‘opok’ (mergel/kalkrijke klei), muschelkalk (kalksteen van fossiele oorsprong), gravel en ook wat kalkvrij zandsteen.
Sausal is een vallei in het noordoostelijke deel van Südsteiermark, met leisteenbodem (slate/schiefer). Naast sauvignon is riesling hier belangrijk.
Vulkanland 1.524 ha
Ligt in Südoststeiermark, bodem leisteen (slate/schiefer), de hoogstgelegen wijngaarden bevinden zich hier op 650 meter.
Weststeiermark 546 ha
Schilcherland, gevarieerde bodem, wijngaarden tot 600 meter hoogte.
> Bekijk hier de medaillewinnaars van het Concours Mondial du Sauvignon